احسان و خیرات(نماز شب دفن)

نماز وحشت یا نماز «لیلة الدفن» ، نمازى است که در شب اول دفن مؤمنی که از دنیا رفته است براى او خوانده مى شود.

 و جزء مستحبّات مؤكّد در آداب دفن ميت است كه روايات فراواني در توصيه به ‌آن وارد شده است. مرحلة انتقال آدمي از عالم ماده به عالم برزخ، همانند انتقال او از عالم رحِم به عالم دنيا،‌با دردها و رنج‌هاي فراوان همراه است، بخشي از اين دردها به دليل آنست كه او به دنيايي وارد مي‌شود كه قبلاً كوچكترين آشنايي با آن نداشته است،‌ قوانين حاكم بر آن عالم با قوانين حاكم بر عالم دنيا كاملاً متفاوت است، ‌علاوه بر اين او در مسير انتقالش از عالم دنيا به عالم برزخ مراحلي را از پشت سر گذاشته است كه شايد حتي تصوّر دشواري و وحشت‌آفريني آن براي ما غيرممكن باشد.

حضرت امام علي ـ عليه السلام ـ در توصيف احوال ايشان مي‌فرمایند: اگر شما بنگريد آنچه را كه مردگان ديده‌اند، فرياد ناله سر خواهيد داد و به لابه و زاري روي خواهيد آورد و امر خداوند را اطاعت خواهيد نمود، اما آنچه كه ايشان ديدند از شما پنهان است و به زودي اين پرده كنار خواهد رفت و شما نيز خواهيد ديد.(1)

نماز وحشت يا نماز ليلة الدّفن راهي است براي كاستن از اين وحشت فراگير و از مجاري رحمت خداوند است بر بنده‌اي كه گرفتار آن سختي‌ها است.

رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمودند كه نماز هدية شب اول قبر چنان در سرنوشت ميّت و نمازگذار تأثيرگذار است كه بعد از اداء نماز و هدية ثواب آن براي ميت، خداوند هزار ملك را به سوي قبر ميت مي‌فرستد كه با هر كدام يك جامه زيبا است و در قبر او گشايش داده مي‌شود و از تنگنا تا روز قيامت نجات پيدا مي‌كند و براي نمازگزار نيز به اندازه آنچه كه خورشيد بر آن تابيده است حسنات داده مي‌شود و چهل درجه بالا مي‌رود.(2)

تذكر اين نكته نيز خالي از لطف نخواهد بود كه عالم برزخ بر خلاف عالم آخرت كه در آن رابطه انسان با دنيا كاملاً قطع مي‌گردد، با عالم دنيا رابطه دارد و لذا حسنات و سيئات جارية انسان بعد از مرگش نيز در سرنوشتش تأثير مي‌‌گذارد. به همين دليل است كه به گذاشتن باقيات الصالحات توصيه مي‌شود و نيز توصيه شده است كه وارث ميت بعد از ايشان او را فراموش نكنند و تا مي‌توانند به نيابت و به نيّت او حسنات و كارهاي نيك انجام دهند. و اگر نبود اين رابطه ميان عالم برزخ و عالم دنيا، بدون شك نماز وحشت نيز وجهي نداشت.

۳.پیامبر (ص) فرمود: «هیچ ساعتى در نزد میت سخت تر از شب اول قبر نیست، پس بر مردگان خود رحم کنید با صدقه دادن و اگر قدرت صدقه دادن نداشتى دو رکعت نماز براى میت به این ترتیب بخوان: در رکعت اول بعد از حمد، دو مرتبه سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، ۱۰ بار سوره تکاثر بخواند و بعد از نماز چنین بگوید: اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثوابها الى قبر ذلک المیت فلان ابن فلان (به جاى فلان اول نام خود میت و به جاى فلان دوم، نام پدرش را مى گوئى)»(6)

پاورقی:
1. نهج‌البلاغه، خطبه 20.
2. محدث نوري، ميرزا حسين، مستدرك الوسايل،‌ مؤسسه آل البيت، قم، چاپ اول، 1408 هـ . ق. ج 6، ص 344.

3. بقره، ۲۵۵٫
4. نک: مجمع المسائل (للگلپایگانی)، ج‏۱، ص ۱۹۰، س ۲۶۱٫

5.  نجاة العباد (للإمام الخمینی)، ص ۶۲٫

6. حاشیه مفاتیح، نماز براى اموات، ص ۳۵۴٫